FaclairDictionary EnglishGàidhlig

1359: Taibhs Lachlainn mhic Mhaighstir Alasdair

Litir do Luchd-ionnsachaidh - Eadar-mheadhanach Adhartach (B2)
Letter to Learners - Upper Intermediate (B2)

Litir sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is mìneachadh. A weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and explanation.

Tha an litir ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.

Audio is playing in pop-over.

Taibhs Lachlainn mhic Mhaighstir Alasdair

Gaelic Gàidhlig

Bha mi innse dhuibh mu Chailleach Bheag nam Bòcan – Ada Goodrich-Freer – a chruinnich beul-aithris bhon t-Sagart Èirisgeach, Mgr Ailein. No a chleachd beul-aithris a chruinnich an sagart.

Bha Mgr Ailein dripeil ann a bhith a’ cruinneachadh sgeulachdan is naidheachdan bho dhaoine. Cha robh innealan-clàraidh fuaim ann agus b’ fheudar dha a h-uile càil a chuala e a sgrìobhadh.

Am measg na chruinnich e, bha sgeulachdan mu thaibhsean agus bòcain. Tha mi airson tè dhiubh innse dhuibh an-dràsta. ’S ann à Uibhist a Deas a tha i. ’S e an tiotal a th’ oirre ‘Lachlann mac Mhaighstir Alasdair agus an Geama Iomain’.

Bha Lachlann mac Mhaighstir Alasdair a’ fuireach ann an Dreumasdal ann an Uibhist a Deas. B’ e a bhràthair am bàrd ainmeil Alasdair mac Mhaighstir Alasdair. Bha Lachlann na fhear-taca ann an Dreumasdal. Aig aon àm, a rèir aithris, bha e na Chaitligeach, ach chuir e a chùl ris a’ chreideamh.

Nuair a bha e uchd bàis, chuir e fios a-mach gu sagart. Ach cha do leig feadhainn eile leis an t-sagart a dhol faisg air. Mar sin, chaochail e às aonais deas-ghnàth bàis na h-Eaglaise. Bha iad ag ràdh an uair sin gun robh a thaibhs gun fhois. Bhiodh a thaibhs air seachran gus an tigeadh Latha a’ Bhreitheanais.

Beagan bhliadhnaichean an dèidh sin, timcheall deireadh an ochdamh linn deug, bha gille òg à Dalabrog a’ cluich iomain air an tràigh. B’ esan Iain mac Dhòmhaill Òig ’ic Nìll. Bha ùpraid ann mu thadhal – an deach a chur gus nach deach. Bha Iain feargach agus bha e ri fìor dhroch chainnt. Fhad ’s a bha an ùpraid a’ dol, chunnaic na balaich fear iongantach mòr na sheasamh aig an tiùrr aig ceann shuas a’ chladaich. Ghabh a h-uile balach eagal agus theich iad cho luath ’s a bheireadh an casan iad.

Bliadhnaichean an dèidh sin, nuair a bha Iain na làn-duine, fhuair e obair mar sgalag aig an Urramach Rothach, ministear ann an Dreumasdal. B’ e an obair aig Iain a bhith a’ cumail sùil air an arbhar fad na h-oidhche, agus an crodh a chumail air falbh.

Oidhche a bha seo, thàinig mac a’ mhinisteir, Aonghas, don bhothan far an robh Iain. Dh’inns e do dh’Iain gun robh an crodh ag ithe an fheòir. Dh’fhalbh Iain a-mach. Chan fhac’ e an crodh, ach chunnaic e fear mòr mòr nach b’ aithne dha. Thionndaidh e agus ghabh e rathad eile, ach bha am fear mòr air a bheulaibh. Thionndaidh e a-rithist agus, a-rithist, bha am fear mòr na rathad.

Bha an t-eagal air Iain. Dh’èigh e, ‘A Dhia ’s a Mhoire, glacaibh m’ anam.’

Fhreagair am fear mòr, ‘Tha sin glè mhath, ach cha b’ e sin a’ chainnt a bh’ agad nuair a chuala mise mu dheireadh thu.’

Dh’aidich am fear mòr gur e e fhèin a chuir eagal air Iain agus càch nuair a bha iad a’ cluich iomain air an tràigh. Grunn tursan an dèidh sin, chunnaic Iain an dearbh thaibhs. Bha còmhradh eatarra, agus dh’aidich an creutair os-nàdarrach gum b’ esan taibhs Lachlainn mhic Mhaighstir Alasdair.

Faclan na Litreach: innealan-clàraidh fuaim: audio-recording devices; taibhsean agus bòcain: ghosts and spectres; Dreumasdal: Drimsdale; sgalag: servant, lackey; arbhar: grain, corn (growing); crodh: cattle.

Abairtean na Litreach: a chleachd beul-aithris a chruinnich an sagart: who used oral tradition that the priest collected; bha Mgr Ailein dripeil ann a bhith a’ cruinneachadh sgeulachdan is naidheachdan bho dhaoine: Father Allan was very busy collecting stories and anecdotes from people; b’ fheudar dha a h-uile càil a chuala e a sgrìobhadh: he had to write down everything he heard; taibhsearachd is bòcain ’s a leithid sin: the second sight and ghosts and things like that; X agus an Geama Iomain: X and the Shinty Game; b’ e a bhràthair am bàrd ainmeil: his brother was the famous bard; chuir e a chùl ris a’ chreideamh: he turned his back on the religion; nuair a bha e uchd bàis, chuir e fios a-mach gu sagart: when he was at death’s door, he sent for a priest; chaochail e às aonais deas-ghnàth bàis na h-Eaglaise: he died without [receiving] the death-rites of the Church; gun robh a thaibhs gun fhois: that his ghost was without rest; gun do dh’fhuiling X peanas airson an creideamh aige a thrèigsinn: that X received a punishment for abandoning his religion; air seachran gus an tigeadh Latha a’ Bhreitheanais: wandering until Judgement Day [would come]; bha e ri fìor dhroch chainnt: he was using very bad language; fear iongantach mòr na sheasamh: an enormous man standing; aig an tiùrr aig ceann shuas a’ chladaich: at the tide line on the upper part of the beach; cho luath ’s a bheireadh an casan iad: as quickly as their legs would carry them; nach b’ aithne dha: that he didn’t know; A Dhia ’s a Mhoire, glacaibh m’ anam: God and Mary, preserve my soul; cha b’ e sin a’ chainnt a bh’ agad nuair a chuala mise mu dheireadh thu: that wasn’t the language you used when I last heard you; dh’aidich an creutair os-nàdarrach: the supernatural creature admitted.

Puing-chànain na Litreach: Bha ùpraid ann mu thadhal – an deach a chur gus nach deach: there was uproar about a goal – was it scored or not. Some of the terminology we use in football comes from shinty and here is an example. For ‘score a goal’ in both sports we say ‘cuir tadhal’. Chuir iad tadhal dìreach ro letheach-slighe ‘they scored a goal just befor half-time.’ Feumaidh sinn trì tadhail a chur airson an geama seo a bhuannachadh ‘we’ll have to score three goals to win this game.’

Gnàthas-cainnt na Litreach: bha am fear mòr na rathad: the big man was in his way.

Tha “Litir do Luchd-ionnsachaidh” air a maoineachadh le MG ALBA

PDF

Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri An Litir Bheag 1055

Podcast

BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

More Letters Tuilleadh Litrichean