LearnGaelic.scot uses cookies. By continuing to use this site we assume you consent to this. You can read about exactly what cookies we use, and why we set them, on our cookies page. This banner will not appear again, but you may read our cookie policy at any time by following the link at the bottom of all our pages.
Faclair English

634: Màiri Challaird (2)

B1 - Eadar-mheadhanach - An Litir Bheag

Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh.

Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann.

00:00
00:00

Audio is playing in pop-over.

Màiri Challaird (2)

Gàidhlig

Bha mi ag innse dhuibh mu Mhàiri Challaird. Chaill i an duine aice, Pàdraig Mac Dhonnchaidh Inbhir Atha. ʼS e Caimbeulach a bha ann. Chaidh a leòn aig Blàr Inbhir Lòchaidh. Fhuair e dhachaigh ach chaochail e an sin. Chaidh a thiodhlacadh air cùl an taighe. Sgrìobh Màiri mu dheidhinn ann an òran.

Bha cridhe briste aig Màiri. Ach an ceann greis, dh’iarr àrd-mhanach Àird Chatain oirre a phòsadh. Cha robh Màiri toigheach air an duine. Cha robh i ag iarraidh a phòsadh. Ach, mu dheireadh, dh’aontaich i.

Air feasgar na bainnse, ghabh Màiri òran do na boireannaich a bha a’ toirt taic dhi. ʼS e òran tiamhaidh a bha ann. Bha Màiri ag ionndrainn Phàdraig. Cha robh i ag iarraidh fear eile a phòsadh.

Bheir mi dhuibh dà rann dhen òran. Seo a’ chiad fhear: Fheudail a dh’fhearaibh na dàlach, Thug thu mach à taigh na plàigh mi, Far an robh m’ athair ʼs mo mhàthair, Mo phiuthar ghaoil ʼs mo chòignear bhràithrean .

Agus dàrna rann: Rìgh, gur mis’ a th’ air mo sgaradh, Bhith dol le fear eile ʼlaighe, Is m’ fhear fhèin air cùl an taighe, Sealgair nan damh donn ʼs nan aighean .

Bha Màiri fhathast muladach mu bhàs an duine aice. Èistibh a-rithist ris an rann mu dheireadh: Rìgh, gur mis’ a th’ air mo sgaradh, Bhith dol le fear eile ʼlaighe, Is m’ fhear fhèin air cùl an taighe, Sealgair nan damh donn ʼs nan aighean.

Chaochail Màiri air an oidhche sin fhèin – mus deach am pòsadh ùr aice a choileanadh.

Mus fhàg sinn Callaird – a bheil cuimhne agaibh air Aonghas, am mac dìolain aig uachdaran Lunn Dà Bhrà? Mhuirt e a dhithis leth-bhràithrean. Ach cha deach a pheanasachadh. Bha na daoine ag ràdh, leis nach robh ceartas ann, gun tigeadh peanas orra uile. Agus thàinig. B’ e sin a’ phlàigh – am fiabhras dubh.

Agus, ged as e Camshronach a bha ann an Aonghas, cha do ghabh e ainm a’ chinnidh sin air. ʼS e Clann Aonghais a chanadh daoine ri a shliochd. Innes ann am Beurla. Tha daoine leis an ainm sin fhathast a’ fuireach ann an Loch Abar.

Mary of Callert (2)

Beurla

I was telling you about Mary of Callert. She lost her husband, Patrick, son of Duncan of Inverawe. He was a Campbell. He was wounded at the Battle of Inverlochy. He got home but he died there. He was buried behind the house. Mary wrote about it in a song.

Mary had a broken heart. But, in time, the prior of Ardchattan asked her to marry him. Mary wasn’t fond of the man. She didn’t want to marry him. But, eventually, she agreed.

On the evening of the wedding, Mary sang a song to the women who were helping her. It was a poignant song. Mary was missing Patrick. She didn’t want to marry another man.

I’ll give you two verses of the song. Here is the first one: treasure of men of the dell, you took me out of the plague house, where my father and mother were, my beloved sister and my five brothers.

And a second verse: o, it is me that is bereft, going to lie with another man, and my own man behind the house, the hunter of the brown stags and the hinds.

Mary was still very sad about the death of her husband. Listen again to the final verse. O, it is me that is bereft, going to lie with another man, and my own man behind the house, the hunter of the brown stags and the hinds.

Mary died that very night – before her new marriage was consummated.

Before we leave Callert – do you remember Angus, the illegitimate son of the laird of Lundavra? He murdered his two half-brothers. But he was not punished. The people were saying, as there had not been justice, that they would all be punished. And they were. That was the plague – the black fever (typhus).

And, although Angus was a Cameron, he didn’t take the name of that clan. People referred to his descendants as Clann Aonghais . Innes in English. People with that name still live in Lochaber.

Màiri Challaird (2)

Gàidhlig

Bha mi ag innse dhuibh mu Mhàiri Challaird. Chaill i an duine aice, Pàdraig Mac Dhonnchaidh Inbhir Atha. ʼS e Caimbeulach a bha ann. Chaidh a leòn aig Blàr Inbhir Lòchaidh. Fhuair e dhachaigh ach chaochail e an sin. Chaidh a thiodhlacadh air cùl an taighe. Sgrìobh Màiri mu dheidhinn ann an òran.

Bha cridhe briste aig Màiri. Ach an ceann greis, dh’iarr àrd-mhanach Àird Chatain oirre a phòsadh. Cha robh Màiri toigheach air an duine. Cha robh i ag iarraidh a phòsadh. Ach, mu dheireadh, dh’aontaich i.

Air feasgar na bainnse, ghabh Màiri òran do na boireannaich a bha a’ toirt taic dhi. ʼS e òran tiamhaidh a bha ann. Bha Màiri ag ionndrainn Phàdraig. Cha robh i ag iarraidh fear eile a phòsadh.

Bheir mi dhuibh dà rann dhen òran. Seo a’ chiad fhear: Fheudail a dh’fhearaibh na dàlach, Thug thu mach à taigh na plàigh mi, Far an robh m’ athair ʼs mo mhàthair, Mo phiuthar ghaoil ʼs mo chòignear bhràithrean .

Agus dàrna rann: Rìgh, gur mis’ a th’ air mo sgaradh, Bhith dol le fear eile ʼlaighe, Is m’ fhear fhèin air cùl an taighe, Sealgair nan damh donn ʼs nan aighean .

Bha Màiri fhathast muladach mu bhàs an duine aice. Èistibh a-rithist ris an rann mu dheireadh: Rìgh, gur mis’ a th’ air mo sgaradh, Bhith dol le fear eile ʼlaighe, Is m’ fhear fhèin air cùl an taighe, Sealgair nan damh donn ʼs nan aighean.

Chaochail Màiri air an oidhche sin fhèin – mus deach am pòsadh ùr aice a choileanadh.

Mus fhàg sinn Callaird – a bheil cuimhne agaibh air Aonghas, am mac dìolain aig uachdaran Lunn Dà Bhrà? Mhuirt e a dhithis leth-bhràithrean. Ach cha deach a pheanasachadh. Bha na daoine ag ràdh, leis nach robh ceartas ann, gun tigeadh peanas orra uile. Agus thàinig. B’ e sin a’ phlàigh – am fiabhras dubh.

Agus, ged as e Camshronach a bha ann an Aonghas, cha do ghabh e ainm a’ chinnidh sin air. ʼS e Clann Aonghais a chanadh daoine ri a shliochd. Innes ann am Beurla. Tha daoine leis an ainm sin fhathast a’ fuireach ann an Loch Abar.

PDF

Thoir a-nuas Litir mar PDF:

Download File

Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader fhaighinn.

Litir do Luchd-ionnsachaidh

Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 937

Podcast

Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn

Litrichean eile

Am Fear a Fhuair na Trì Comhairlean (3)

Àird na gaoithe

Mac a’ Bhuidealair (1)

An Caisteal Ruadh (2)

Niall Odhar